چریکه ی تارا

"چریکه ی تارا"اولین فیلمی است که بعد از انقلاب توقیف شد و هیچگاه به به نمایش عمومی درنیامد. این فیلم که پس از "کلاغ" ساخته شد مجدداً به فضای اسطوره ای "غریبه و مه" باز می گردد و نقاط مشترکی با آن دارد. در این فیلم نیز زن (سوسن تسلیمی) محور اصلی بوده و قصه در روستایی در کنار دریا (ولی نه به بدویت غریبه و مه) روایت می شود. اینجا نیز زنی شوهر مرده با زندگی دست به گریبان است که مردان زیادی خواهان اویند. مناسک سوگواری (البته این بار مشخصاً مراسم شبیه خوانی) حضور پررنگی درقصه دارد. این بار نیز تکیه بر فرهنگ کشاورزی است و سهم آب و خاک و زمین چشمگیر است. بیضایی به درستی ما را میراث داران این فرهنگ کهن می داند و هنوز هم این حضور را در زندگی اسطوره ای ما تشخیص می دهد.
در این فیلم اما بیضایی تیغ تیزی بر نقاب سنت جنگاوری این فرهنگ می کشد و به نوعی از پایان سنت قهرمان ستایی و تفاخر به پیشینه خبر می دهد. قهرمان جنگاور فیلم که به دنبال شمشیر نیاکانش سوی تارا می آید اسیر عشق او می گردد اما طرفه آنکه تارا عشق ساده ی هوس آلود قلیچ کشاورز (رضا بابک) را که می خواهد "اورا گول بزند و به جنگل ببرد" و اینکه "از پس زنان خوب بر می آید" را به عشق قهرمانانه ی یک جنگجو تر جیح می دهد. تارا دنبال یک زندگی ساده است، دنبال مردی که آواز بخواند و کار کند و غم گذشته اش را نخورد.
بیضایی به طرز ظریفی قرینه هایی از داستانی که مرد از جنگ سختی که در آن مورد خیانت واقع می شوند و تمام مردانش سر بریده می شوند با مراسم شبیه عاشورا دست می دهد که می تواند تلاشی برای ریشه یابی سنت دیرپای عزاداری در ایران به دست دهد.
بیضایی رسماً اعلام می دارد که "دیگر از زخم های گذشته بوی افتخار نمی آید" و برای زندگی باید زنده بود و "برای هرلقمه ای که خورده می شود و هر نفسی که کشیده، کار کرد وهیچ تعارفی با زندگی نداشت"...  

"کلاغ" بهرام بیضایی قصه ی گمشدگی انسان ...

بیضایی بعد از "غریبه و مه" از فضای اسطوره ای فاصله گرفته و به لوکیشن اشنای شهر باز میگردد و این بار قصه ی مردمانی را بازگو می کند که دچار گم گشتگی شده اند.
فیلم با روایت یک آگهی کوچک در روزنامه شروع می شود که خوان گرفتن خبری از زنی گمشده است. زنی که چهره اش به نظر "حسین پرورش" نقش اول مرد فیلم اشناست و از این جا داستان این زن گمشده وارد زندگی خانوادگی او شده و همسرش "پروانه معصومی" و مادرخوانده اش "آنیک" را درگیر می کند. رفته رفته مشخص می شود که این آگهی را "آنیک" بانوی سالخورده ای که نمی تواند خودش و جایگاهش را در جامعه ی آن زمان بازشناسد به روزنامه داده بوده است.
 بیضایی در این فیلم بر هویت زدایی از شهرها دست می گذارد و با کنار هم نهادن لوکیشن هایی از تهران قدیم و جدید بر آن است تا تاثیر این بیگانه سازی و هویت زدایی را بر شخصیت های فیلمش به تصویر بکشد.پیرزن فیلم در روزنامه آگهی می دهد و در آن آدرس محلی را می دهد (محله ی سنگلچ- گذر باغ دلگشا) که کودکی اش را در آنجا می زیسته و امروز اثری از آن به جا نمانده. او جوانی گم شده اش را می جوید، به دنبال مکان هایی است که از آن ها خاطره دارد. که او را ساخته اند. مگر غیر از این است که انسان با تجربیاتش ساخته و با خاطراتش سر پا می ماند.
این شاید همان مشکلی است که برای کسانی که جلای وطن می کنند نیز به صورت حادی پیش آید. حضور در مکانی که نمی شناسی اش و از آن تو نیست و تو را یاد چیزی یا کسی نمی اندازد. شهر را باید برای خودت بسازی. تجربه اش کنی قدم به قدم اش را. در کافه هایش بنشینی واین بودن ات را ثبت کنی. با روح اش ارتباط بگیری. با مردمانش بیامیزی وگرنه گم می شوی و خودت را گم می کنی و ... .

از مصادیق کودک آزاری ...

برای من که تازه وارد سرزمین فرنگستان شده ام کنار تمام چیزهای رنگ به رنگ و عجیب و غریب دو مورد توجه ام رو بیشتر جلب میکنه. یکی سالخوردگان این سرزمین و دیگری کودکانشان. اگر تا دیروز عکس بچه های بور و چشم آبی یا سیاه و بامزه رو می دیدم این روزها به وفور خودشون رو می بینم و ... بگذریم. حرفم جای دیگری است. اینکه بچه ای شیرین رو ببینی و شروع کنی به ایجاد ارتباط بصری با او و کلی بخندی و چشمک بزنی و ... خوب شاید به ظاهر یک رفتار طبیعی باشه ولی ... امروز پسرکی سیاه پوست داخل گهواره وسط مترو توجه ام رو جلب کرد. با هم چشم تو چشم شدیم و قطعاً او بیشتر از من تعجب می کرد. به طرز وحشتناکی هم خوابش میامد و به زور چشم هاش رو باز نگه می داشت. خلاصه اینکه دیدم این ارتباط بصری داره اذیتش میکنه. جام رو عوض کردم و کودک خوابش برد. راحت ... باخودم فکر می کردم ما بزرگترها هنگام مراوده و مواجهه با بچه ها تنها از نگاه خودمون قضیه رو می بینیم و هیچ توجهی نداریم که طرف مقابل هم به طور خیلی شکننده تری دارای احساساته. حتماً دیدین بچه ای که وارد یک جمع خانوادگی میشه و همه به شکل وحشتناکی البته از سر نیکی به سمتش هجوم می برن که ببوسندش و بغل ش کنند و بچه ی بی نوا از وحشت یک جمع غریب فقط بغض میکنه یا شروع میکنه به گریه کردن. این کار ما بزرگترها حتی با نیت درست، مصداق کودک آزاری نیست؟ آیا کودک آزاری فقط به داغ و درفش گذاشتن و یا تجاوز جنسی خلاصه میشه؟ و واقعاً در مقابل این کوچولوهای شیرین باید چکار کرد؟ ... 

غریبه و مه بیضایی، داستان جامعه ی منتظر و ...

در این روزهای سرد تعطیلات شاید یکی از بهترین کارها برای گذران اوقات تماشای فیلم هایی باشد که ندیده ایم و این بار قرعه به نام "غریبه و مه" بیضایی افتاد. فیلمی که دیدنش خاطره ی "مده آ" و "ادیپ شاه" پازولینی رو زنده می کن. فیلمی راز آلود و اسطوره ای در فضای یک جامعه ی بدوی که الحق بیضایی در به تصویر کشیدنش ان هم با امکانات سال 1353 ایران کاری سترگ کرده است. فیلم مملو از تصاویر و نمادهای اساطیری است که باید با دنیای فیلمساز آشنا بود تا به درکی درست تر دست یافت اما آنچه بیضایی به تصویر می کشد اجمالاً جامعه ای است به شدت مشغول روزمرگی که از پذیرفتن هر اتفاق جدیدی هراس دارد و همیشه حوادث است است که او را بر می انگیزاند. جامعه ای که بهتر از هر کاری در عزاداری تبحر دارد. در سکانس های پایانی فیلم زمانی که "آیت" قهرمان فیلم در تکاپو برای نجات جان خویش است مردم روستا به جای کمک به او بنای عزای او را می گذارند! و البته باز در فیلم بیضایی بانویی است "پروانه معصومی" که نماد سرسختی و زندگی است ولی در اخر جامعه او را نیز سیاهپوش و سوگوار می کند.
بیضایی جوامع ما را جوامع اسطوره زده می داند که دست بسته منتظر پیش آمدن حوادث اند و تنها کاری که از دستشان بر می آید سوگواری است. او قهرمانانش را از مردمان عادی انتخاب می کند که تنها از این حیث قهرمان اند که زندگی را انتخاب می کنند و برایش می جنگند و البته هر چند "آیت" و نشانه باشند در ظلمات جوامع خواب زده راه به جایی نمیبرند.

حدیث هول قیامت ...

اینترنت بدون فیلتر با سرعت بالا

اولین چیزی که کانادا به محض رسیدن به خونه تست کردم وضعیت اینترنتش بود. یعنی نمیتونستم متصور باشم فیلتری نیست و سرعت بالا یعنی چی!